15 de agosto. 1993

15 de agosto. 1993

Levo trinta anos sen volver a Cangas. Pero en realidade debería comezar por un “Querido avó”. Sei que sempre conto a mesma historia cando chega o 15 de agosto, perdoa, non podo evitalo. Esquecín tantas cousas, pero outras lémbroas cunha claridade que me corta a pel: ti regando a horta e nós detrás como gatiñas, ti facéndonos arcos e frechas con vimbios, ti disfrazado de vaqueiro o derradeiro Nadal que estivemos todos xuntos, ti conducindo o Peugeot 205, ti chamándome “funil” facéndome sorrir; ti chegando á estación de tren os últimos anos que estiveches en Alemaña cos mini babybels que tanto me gustaban antes de que os venderan aquí. Pero tamén lembro o golpe seco de Mami deixándose caer contra a parede, esvarando ata sentar o chan, como se quixese partirse en dous. É que hoxe hai trinta anos que morriches. Ese foi o momento exacto no que se rompeu o meu corazón sen remedio. Non había teléfono naquel apartamento que alugamos a primeira quincena de agosto, era o derradeiro día, xa volviamos. O dono do apartamento recibira a chamada de Ourense e viñera para dicirnos que morreras. De Cangas só lembro iso e que había folga do lixo. Aquel puto tumor cerebral… Eu facendo que non oía no voso balcón cando todos intuïamos próximo o final. A avoa abrazada á túa caixa no cemiterio. Mami rota cada vez que puñamos o VHS da nosa Primeira Comuñón. Mami chorando cando pensaba que ninguén a vía. Pero eu si me daba conta cando estaba triste, sempre; quedaba calada no corredor, paralizada. Eu só quería estar preto, pero como confortas a quen perdeu a seu pai despois de estar emigrado décadas? Non había consolo para ela e a min tocoume aprender que moitas veces non podes facer nada, absolutamente nada. É o 94, estréase o Rei León e despois de facer unha cola interminable por fin podo vela. Foi das primeiras películas que vimos soas no cine. Chorei tanto naquela sala escura… Tantísimo… Alí non molestaba, alí non tiña que disimular. Era libre. Teño catorce ou quince anos, en clase pídennos unha redacción sobre o super poder que queriamos ter. Eu só puxen que desexaba saber cando ían morrer os meus seres queridos mentres o resto pedía poderes de merda. O profe, desconcertado, botándome a bronca; outro que non entendía nada… Nós con vinte poucos brindando con champaña unha Noiteboa e Mari preguntándolle a avoa cal fora o seu gran amor. Ela só había unha resposta: ti, sempre ti.

Sabías que cando me toca dar clase en 3º da ESO sempre lles poño o “Adiós ríos, adiós fontes” pensando en ti e na avoa deixando Fontes rumbo a Alemaña? Que te busco en todos os 9, 49, 27, 63 etc. porque a miña sorte só pode vir (e virá) de ti?

Aquela nena de nove anos medrou convencida que a solución era esa: facerse adulta. Que cando medras faste forte e podes con todo. Que os podes protexer de todo mal. Outro erro máis. Dinme que ás veces vivo no pasado, que teño demasiada memoria e sei que teñen razón, que me fago dano. Seino como sei que son ese can que espera inutilmente polo dono falecido, día a día. Pero estou tan farta e cansa de intentar ser quen non son… De renegar da miña esencia polo que outros consideran mellor para afrontar a vida ou o que lles funcionou. Porque eu só quería ser coma ti e trinta anos despois sigo sen saber ser forte coma ti. Intentei ser Elisa, como a avoa, pero non podo… Elisa só houbo unha. Só podo ser o teu “funil”.

O único que son.

Repítese a historia. Penúltimo parcial, quen sabe se volverei darlles clase… Ule a primavera. Eles son a miña primavera. E volve esa saudade que moitas veces vén dun futuro que aínda non consigo albiscar. Unha orquídea que bota raíces no meu peito esquerdo. Raíces que me abrazan aínda que eu non me mova.

Chégame un correo electrónico xusto cando xa teño preparados os exames para entregalos e o timbre está a pique de soar. Sorrío pola premeditación. Tamén era venres o día que morreu o tío Tonete pola Covid. E eu conmocionada falándolles de Carvalho Calero…; só fun quen de chorar cando me veu buscar o Rei. A carta que lle escribín mentres lles puña unha película antes Nadal. A carta que repousará coas súas cinzas ou o que decidan seu fillos.

Sento enriba da mesa do profesor coas pernas colgando. Esta calma, este curso rematando e eu sorrindo detrás da máscara. Vólveme abrazar a saudade como se quixese consolarme. É hora de deixar voar…

O vestido agarda por min no taller. Hai quen só busca a miseria allea para agochar a súa. Mediocres espidos o día da nosa voda. Xa non me sangra a lingua, agora paseo polo corredor como un gato con insomnio. Botamos amistosos ou, mentres descifro a Carmen e a Delibes, o Rei adícase a conquistar Grecia. Chamadas a todas horas. Soño cos samurais e con Riazor un xoves de finais de marzo. Pasou exactamente un ano. Se erguía os brazos sentía que podía saír voando. Agora, a vida a cámara lenta.

Ninguén sabe que vai pasar mentres nos espiamos polas fiestras.

My body is a cage

Ao borde do infarto. Non pode ser sana esta espera. Outra vez o meu nome, outra vez os sobres e o dni no pupitre. Non recoñezo nin á miña propia cidade nesta realidade paralela. Tocáballe a Góngora, pero o comentario lingüístico é a bala dun francotirador que me fulmina. Ninguén contaba con el. Estou fodida coma Bonnie e Clyde na emboscada final. Eu que xa soñaba coas etimoloxías, coas sibilantes. Pero remo porque eu sempre remato escribindo. O segundo comentario é o velatorio. Agora cada vez que escoite chamar por algún Mario pensarei neste exame. Pola tarde xogamos ao bingo cos temas. Desastre. Que saia a nota, o suspenso para desfacerme desta áncora. Os días estíranse como goma de mascar mentres o paradoxo agardaba por min antes de cruzar á ponte, antes de chegar ao pavillón. Do misticismo do telegrama á insipidez do whatsapp.

Morreu a tía Remedios

“Que a avoa non estea soa”. Agora son eu outra das voces narrativas; cando non o fun? Sempre morre alguén para que outro viva. Porque vivir é dicir adeus. Ser consciente de que só es area nun reloxo. Pequeno. Pensas que si, mais non podes paralo. A ansiedade de sabelo. Ocultarala, intentarás esquivar a coitelada ou quizais só fagas un travase. Cara un exame, unha ruptura, un traballo que non che fai feliz. Pero está AÍ. Agardando a súa quenda. Porque sempre é máis doado consolar aos demais que conducir a propia dor. Máis aínda, o convencemento de que, quizais, o próximo enterrador es ti.

danza

Case o esquecera.

Cegada pola decepción, pola rabia máis física que nunca cruzou as miñas veas. Tantos meses pechada pensando nunha soa cousa, como non ía esquecelo? “Sé positiva, hai que erguerse”. Pero é mentira, a mentira máis repetida en boca de todos. Gastáronlle o sentido. Frases que só se din por educación, non empatía. Non sempre irá todo ben, non sempre conseguirei o que soño por moito que me esforce. Quédate, faime compañía, déixame estar soa, vela o meu soño intranquilo. Só quería prenderlle lume ao río como quen incendia unha gasolinera. Eu era o río.

Só depende de min.

Ata que buscas unha canción, un vídeo, unha noite, a seguinte noite e vólvelo sentir. O mar que estaba durmido en min, azul sen importar o ánimo do día. Busqueina ata o día do exame. As follas pola fiestra da aula, o solpor na estación, o sol contra o cristal do vagón, un bar perdido na noite estremeña, unha cancha de baloncesto nun instituto. Sempre está, é miña, sempre vén para quitarme as gafas.

A beleza.

Onde estabas ti no 2002?

Eu facía os dezaoito e só soñaba con facer a carreira en Compostela, soa, e medrar, medrar. Ao final rematei en Vigo, pero o conto non é ese. O venres pasei case tres horas vendo a vida de Mason, dende os seis anos ata os seus dezaoito anos. A película que todo pai e toda nai soñou facerlle ao seu fillo/a. A película que todos queremos ter da nosa infancia, da nosa adolescencia. Como medramos por dentro, como descubrimos a vida rodeados da rutina máis absoluta. Como cambian os nosos pais, como se equivocan, como loitan polos seus soños, como se refan e seguen adiante. Como nos queren por riba de todo, por riba deles mesmos. Son a raíz durante anos e anos, todo o que ti es pasa a través deles ata que un día fan maxia. Desaparecen para que poidas voar cos teus brazos. Para que chegues moito máis lonxe do que eles fixeron.

Será por iso que nalgún lugar da miña memoria tamén flota esa película na que sempre levei gafas.

A confianza non é cega nin miope, é tan imposible de atrapar coma o xeo cando se derrete. A miña confianza. Mírome no espello e acepto as premisas que tanto neguei. Tiñan razón, todo foi culpa miña. É verán, a calor adorme os pensamentos e os razoamentos, mais a min fíreme de morte. Cústame ler, cústame correr, cústame escribir. Dóeme o invisible. Paralizada e cansa como se fose unha vella acosada pola soidade. Non pode rescatarme ninguén, quizais un golpe de sorte. Mentres, nas vodas, nos festivais, sigo a cruzarme con monstros xigantes. Písante se te descoidas. Son torpes e inútiles, atractivos e estilosos por fóra. Precocupados unicamente por esa felicidade que debe ser constante nos seus xestos, nos seus rostros. Non importa o que pensan ou sinten, só aparentar que todo vai ben.

Indixestión, ganas de vomitar e afastarme.

Ciscada no sofá, domingo, non tiña esperanzas de atopar nada interesante na televisión. A miña única ambición era “vexetar”, botar unha sestiña co meu gato de acompañante. Pero fixen zapping e apareceu el. E nenos que non saben como afrontar o suicidio da súa profesora, á que Lazhar substitúe. O resto de adultos non sabe ou non quere falarlles da morte, de dos motivos que levan a alguén a suicidarse. Xeralmente, esa é a actitude que todos escollemos. Cremos que o mellor é protexelos dese sufrimento, como se alguén puidera fuxir do inmenso baleiro que deixa a morte dun ser querido. Son nenos, deben vivir nesa burbulla, que non sexan conscientes do que pasa. Infravalorámolos.

A película, máis que unha homenaxe á educación, é unha humilde á vida. Non podemos escapar da dor, das frustracións, mais iso non quere dicir que as nosas vidas non estean cheas de ilusións e soños. Para comprender que a morte é o que lle dá sentido á vida non fai falla ter vivido noventa anos, ás veces abonda con nove.